dna replikasyonu ne demek?

DNA replikasyonu, bir DNA molekülünün kopyalarını oluşturma sürecidir. Bu süreç, hücre bölünmesi için kritiktir ve genetik bilginin nesilden nesile aktarılmasını sağlar.

Temel Aşamalar ve Kavramlar:

1. Başlangıç (Initiation): Replikasyon, belirli noktalarda, replikasyon orijinlerinde (https://www.nedemek.page/kavramlar/replikasyon%20orijini) başlar. Burada DNA çift sarmalı açılır. Bu açılmaya replikasyon çatalı (https://www.nedemek.page/kavramlar/replikasyon%20çatalı) denir.

2. Uzama (Elongation):

   • DNA Polimeraz (https://www.nedemek.page/kavramlar/DNA%20polimeraz): Bu enzim, mevcut bir DNA ipliğine (kalıp iplik) komplementer nükleotidleri ekleyerek yeni DNA ipliğini sentezler. DNA polimeraz sadece 5' → 3' yönünde sentez yapabilir.
   • Öncü İplik (Leading Strand): Kesintisiz olarak 5' → 3' yönünde sentezlenen ipliktir.
   • Geciken İplik (Lagging Strand): Kesintili olarak, küçük parçalar halinde (Okazaki parçaları (https://www.nedemek.page/kavramlar/Okazaki%20parçaları)) sentezlenen ipliktir. Bu parçalar daha sonra DNA ligaz (https://www.nedemek.page/kavramlar/DNA%20ligaz) enzimi tarafından birleştirilir.
   • RNA Primeri: DNA polimeraz, senteze başlamak için bir RNA primerine ihtiyaç duyar. Bu primer, primaz (https://www.nedemek.page/kavramlar/primaz) enzimi tarafından sentezlenir. Daha sonra, RNA primerleri DNA ile değiştirilir.

3. Sonlandırma (Termination): Replikasyon, kromozomun sonuna ulaşıldığında veya iki replikasyon çatalı karşılaştığında sona erer.

Enzimlerin Rolü:

• Helikaz: DNA çift sarmalını çözer (https://www.nedemek.page/kavramlar/helikaz).
• Tek İplik Bağlayıcı Proteinler (SSBP): Tek iplikleri stabilize eder ve yeniden birleşmelerini önler.
• Topoisomeraz: DNA'nın süper sarımlarını gevşetir (https://www.nedemek.page/kavramlar/topoisomeraz).
• DNA Ligaz: Okazaki parçalarını birleştirir.

Doğruluk ve Onarım:

DNA replikasyonu oldukça doğru bir süreçtir. DNA polimeraz, hataları kontrol etme ve düzeltme yeteneğine sahiptir (proofreading). Ayrıca, onarım mekanizmaları da hataları düzeltmeye yardımcı olur.